Bobo!

Źródło obrazka: https://pismofolkowe.pl/sites/default/files/styles/artykuly-zdjecie-glowne/public/artykuly-zdjecie-glowne/bobo.jpg?itok=Zkx88As0, data odczytu: 25.07.2019.

W każdej kulturze można wskazać istoty, którymi rodzice straszą dzieci. W Japonii potomstwo przestrzega się przed zbiornikami wodnymi, które zamieszkuje Kappa. W środkowej Europie stwór zwany Krampus porywał złe dzieci w mikołajkową noc. Nasi przodkowie posiadali szeroki wybór potworów, którymi mogli straszyć dziatki. Jednym z nich było Bobo. Oskar Kolberg, polski etnograf, wspominał, iż w XIX rodzice starali się zachęcić dzieci do jedzenia zwrotem jak nie będziesz jot, to ciebie bobo zjy. W dzisiejszych czasach, dyskutując ze znajomymi, słyszałem, iż nie jest im obce wyrażenie bo cię bobo zje.

Bobo było znane jak Polska długa i szeroka. W różnych stronach kraju można było spotkać tę istotę pod różnymi imionami: Babok, Babuk, Bebok, Bobak, Bobok a nawet Buka. Etymologię jego imienia wywodzi się od rzymskiego słowa bubo oznaczającego puchacza[1]. I podobnie jako sowy Bobo było aktywne nocami, kiedy to ochoczo oddawał się biciu dzieci lub wyrządzaniu szkód. W ciągu dnia stwór chował się po łóżko, za meble lub w inne zakamarki domostwa. Najlepszym sposobem na uspokojenie Boba było zostawienie mu posiłku na noc.

Źródło obrazka: http://szuflada.net/graficzny-konkurs-mitologiczny-edycja-druga-slowianie-bogowie-i-demony-galeria-pokonkursowa/bebok-slawomir-jasieniecki/, data odczytu: 25.07.2019.

Franciszek Sławski, polski filolog, wywodził z kolei imię potwora z dziecięcej mowy. Niepoprawne i proste sformułowania maluchów na określenie dolegającego im bólu miały zostać spersonifikowane, a bobo z określenia na ból stało się jego sprawcą[2].

Istniało także inne wyobrażenie Boba, według którego nie zamieszkiwał on gospodarstw, a moczary. Nocami miało krzyczeć (podobnie jak wspomniany puchacz) zwodząc ludzi na manowce. Towarzyszyło także wiedźmom na ich sabatach.

Źródło obrazka: https://marceusz.flog.pl/wpis/12554763/katowice-jedna-z--figurek-szlaku-slonski-gotki-, 

data odczytu: 25.07.2019.

Nawiązania do Boba można znaleźć i współcześnie. Formacja Nieżywych Schabuff nagrała w 1991 roku piosenkę Baboki. W polskiej wersji językowej animacji Muminki straszna istota nawiedzająca Dolinę Muminków zwie się Buka. W 2017 roku w Katowicach powstał Szlak Ślonskiej Godki, a w różnych częściach miasta postawiono figurki legendarnych istot. Jednym z nich jest właśnie Bebok, który stanął pomiędzy Spodkiem a Międzynarodowym Centrum Kongresowym[3].

A na sam koniec jeszcze wspomnę o jednej piosence, tym razem zespołu Radykalna Wieś. Zapraszam do posłuchania:

---

[1] Bestiariusz Słowiański, Paweł Zych, Witold Vargas, Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2016, s. 32.

[2] Bobo, macek, bizia bizia, https://pismofolkowe.pl/artykul/bobo-macek-bizia-bizia-4574, data odczytu: 25.07.2019.

[3] KATOWICE – BEBOK NA SCHODACH, https://proszewycieczki.wordpress.com/2018/07/01/katowice-bebok-na-schodach/, data odczytu: 25.07.2019.

Kraje nordyckie i krzyż skandynawski

Źródło obrazka: https://obaninternational.com/blog/e-commerce-growth-in-scandinavia/, data odczytu: 17.07.2019.

Dziś mała powtórka z geografii – omówimy sobie pokrótce kraje nordyckie.  Mówiąc o Skandynawii wiele osób na w głowie przede wszystkim kontury Półwyspu Skandynawskiego.  Jednak nie wszystkie kraje skandynawskie należą do kultury nordyckiej, z kolei niektóre kraje nordyckiej leżą daleko od brzegów Półwyspu.

Do krajów, których języki wywodzą się ze staronordyckiego (Nord – Północny) możemy zaliczyć Norwegię, Danię, Szwecję oraz Islandię, wraz z ich terenami zależnymi.

Flaga Norwegii

Źródło obrazka: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flag_of_Norway.svg, 

data odczytu: 17.07.2019.

Norwegia położona jest w dużej mierze na Półwyspie Skandynawskim i przybrzeżnych wyspach, w tym na archipelagu Lofotów. Ponadto jej terenami zależnymi są wyspy Piotra I, Bouveta,  Jan Mayen, Ziemia Królowej Maud oraz Svalbard (znany również jako Spitsbergen).

Flaga Szwecji

Źródło obrazka: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flag_of_Sweden.svg, 

data odczytu: 17.07.2019.

Szwecja również leży na Półwyspie Skandynawskim. Ponadto należą do niej liczne przybrzeżne wyspy na Bałtyku, w tym Gotlandia.

Flaga Danii

Źródło obrazka: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flag_of_Denmark.svg, 

data odczytu: 17.07.2019.

Najmniejszym państwem nordyckim jest Dania. Większość jej terenu leży na Półwyspie Jutlandzkim, reszta znajduje się na ponad 400 wyspach, wśród których należy wymienić  Zelandię, Fionię, Lolland, Bornholm.  Terenem zależnymi Danii są Wyspy Grenlandii oraz Wyspy Owcze.

Flaga Islandii

Źródło obrazka: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flag_of_Iceland.svg, 

data odczytu: 17.07.2019.

Większość terytorium Islandii znajduje się na wyspie o tej samej nazwie. Ponadto należą do niej pomniejsze wyspy, m.in. archipelag Vestmannaeyjar.

Flaga Finlandii

Źródło obrazka: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flag_of_Finland.svg, 

data odczytu: 17.07.2019.

Warto wspomnieć także o innym kraju skandynawskim –  Finlandii, chociaż kulturowo i językowo jest najmniej powiązana z poprzednimi. W skład Finlandii wchodzą Wyspy Alandzkie, na których urzędowym językiem jest szwedzki. Warto również wyodrębnić Laponię, która znajduje się w obrębie granic Finlandii, jednak kulturowo i językowo sięga także na tereny norweskie, szwedzkie oraz rosyjskie.

Wszystkie wymienione kraje, pomimo różnych barw, łączy flaga i znajdujący się na niej Krzyż Skandynawski. Lewe ramię krzyża,  a także górne oraz dolne mają tę samą długość, natomiast prawe jest (mniej więcej) dwa razy dłuższe od pozostałych. Pierwszy raz te proporcje zostały zastosowane na fladze Danii. Oprócz wymienionych pięciu krajów wiele regionów, terenów zależnych a także wojsk różnych państw stosuje podobny wzór.

Przykładowe flagi z krzyżem skandynawskim

Źródło obrazka: https://joemonster.org/art/37352, 

data odczytu: 17.07.2019.

Dzisiejszy temat był dość krótki, ale pozwolił mi nakreślić ramy państwowe krajów nordyckich. Każdy z krajów, każdy z wymienionych regionów jest na tyle ciekawy, że na pewno będę poświęcał im więcej miejsca w przyszłości.