Widok z klasztor na wybrzeże Irlandii.
Źródło obrazka: https://www.lonelyplanet.com/ireland/travel-tips-and-articles/on-the-star-wars-trail-in-ireland/40625c8c-8a11-5710-a052-1479d276cfc6, data odczytu: 09.05.2019.
Skellig
Michael to wyspa leżąca na Oceanie Atlantyckim, na zachód od Irlandii. Samo miejsce jak i sposób dotarcia na nią opisałem w marcu. Dziś chciałbym się skupić na historii klasztoru mieszczącego się u jej szczytu.
Pierwsza
wzmianka o wyspie pochodzi z podań o Milezjanach – legendarnej irlandzkiej
nacji. Na wyspie miał zostać pochowany Ir, syn niejakiego Milesiusa. Z kolei
tekst z przełomu VIII i IX wieku wspomina, że król Munsteru (irlandzkiej prowincji) Duagh uciekł na Scellecc[1].
Przejdźmy
teraz do klasztoru i jego historii. Budowla została wspomniana w Martyrology of Tallaght, manuskrypcie
spisanym w 790 roku[2],
a więc na trzy lata zanim wikingowie dotarli do angielskiego Lindisfarne. Pismo to wymienia jednego z mieszkających na wyspie mnichów z imienia - zwał on się Suibhni. Samo założenie
klasztoru przypisuje się świętemu Finianowi z Clonardu (irl. Fionáin),
który zmarł w VI wieku, jednak nie istnieją żadne historyczne dokumenty, które
opisywałyby zasiedlenie wyspy w tym czasie. Pierwotnie wyspa pojawiała się pod nazwami Scelec, Scellecc, Sceilig lub Sceilig Figil. Drugi człon, Michael, pierwszy raz został wspomniany w 1044 roku,
razem ze śmiercią jednego z pustelników, Aedha. Prawdopodobnie klasztor poświęcono świętemu
Michałowi Archaniołowi między 950 a 1044 r n.e. i wybudowano kościół pod jego
wezwaniem. Giraldus Cambrensis, walijski mnich, opisał, iż w klasztorze podczas jednego z oblężeń nastąpiło cudowne
pojawienie się wina [3]:
Jest
pewna wyspa z kościołem poświęconym świętemu Michałowi, z dawien dawna znana ze
swojej świętości i rygoru. Na zewnątrz podwórza, po prawej stronie, znajduje się kamień, częściowo wbudowany w mur, z dziurą w swej powierzchni, która to
każdego ranka dzięki zasługom świętego, któremu kościół jest poświęcony,
wypełnia się taką ilością wina, by wystarczyło na wszystkie msze święte danego
dnia, w zależności od liczby kapłanów, którzy w owy dzień odprawiają msze (ang. There is an island with a church
dedicated to St. Michael, famed for its orthodox sanctity from very ancient
times. There is a stone outside the porch of this church, on the right hand,
and party fixed in the wall, with a hollow in its surface, which, every
morning, through the merits of the saint to whom the church is dedicated, is
filled with as much wine as will conveniently suffice for the service of the
masses on the day ensuing, according to the number of the priests there who
have to celebrate them).
Klasztor na Skellig.
Zbiory własne.
Około XIII wieku zakonnicy opuścili Skellig i
założyli nowy klasztor nazwany Ballinskelligs (było to klasztor Augustianów) 20 km na wschód, już na wybrzeżu Irlandii (hrabstwo Kerry). Czynnikiem który o tym zadecydował
były prawdopodobnie trudne warunki do życia na wyspie – lokalny klimat
ochłodził się, częściej zdarzały się sztormy. Klasztor na Skellig pozostał
jednak w posiadaniu zakonników, będąc miejscem licznych pielgrzymek.
No dobrze, ale gdzie w tym wszystkim byli
wikingowie? Ano, pierwszy raz pojawili się oni u wybrzeży wyspy w 823 lub w 824 roku[4]:
Skellig
zostało złupione przez pogan, a Etgal wzięty w niewolę, gdzie został przez nich
zagłodzony (ang. Scelec was plundered by the heathens and Etgal
was carried off into captivity, and he died of hunger on their hands).
Kolejny najazd i splądrowanie miało miejsce w 850
roku[5]:
Przybyła
flota od Luimnech w południowej Irlandii. Splądrowała
Skellig Michael i Inishfallen i Disert Donnain i Cluain Mor. Zabili
pustelnika Rudgaile’a, syna Selbacha. To on po dwakroć uwolnił anioła, a cudzoziemcy
po dwakroć go związali (ang.
There came a fleet from Luimnech in
the south of Erinn, they plundered Skellig Michael, and Inishfallen and Disert
Donnain and Cluain Mor, and they killed Rudgaile, son of Selbach, the
anchorite. It was he whom the angel set loose twice, and the foreigners bound
him twice each time).
Mapa Irlandii z zaznaczonymi miejscami ataków i fortami wikingów. Skellig Michael znajduje się w lewym dolnym rogu.
Źródło obrazka: https://www.wesleyjohnston.com/users/ireland/past/pre_norman_history/vikings.html, data odczytu: 09.05.2019.
Ataki skutkowały wzmacnianiem murów klasztoru,
wystawianiem wart, które obserwowały Ocean oraz szykowaniem pułapek. Przykładem
może być wąskie przejście nazywane Okiem
Igły (ang. Needle’s Eye) na
południowym stoku wyspy. Był to chodnik przez który na raz mógł przejść tylko
jeden człowiek. Gdyby to był napastnik, mnisi mogli na niego z góry zrzucać
kamienie. Agresor był zupełnie odsłonięty, po jednej stronie mając strome
zbocze, a nad sobą mnichów ciskających pociskami. Naturalną ochroną były też
częste deszcze i sztormy – z doświadczenia wiem, jak ciężko przybić do brzegu w
Zatoce Ślepca, nawet kiedy nie ma
opadów, a wieje silny wiatr.
Klasztor był odbudowywany i wzmacniamy po każdym
ataku. Nowsza zabudowa była wyższa i solidniejsza. Pamiętam, jak będąc na
Skellig jedna z przewodniczek opowiadała, że któryś z ataków wikingów nie
skończył się zdobyciem klasztoru – umocnienia się sprawdziły. Niestety, same
mury nie uratowały mnichów. Wikingowie cierpliwie poczekali i wzięli odcięty od
świata klasztor głodem.
Olaf Tryggvasson.
Źródło obrazka: http://www.wikiwand.com/en/Olaf_Tryggvason,
data odczytu: 09.05.2019.
Jednak nie za każdym razem przybycie wikingów
wiązało się z plądrowaniem. W 993 roku na wyspę miał przybyć sam Olaf Tryggvason, z
zamiarem jej złupienia (wspominałem o nim podczas opisywania mojej wizyty w Trondheim). Legendy mówią, że jeden z mnichów odwiódł go od tego zamiaru, a
następnie ochrzcił Olafa (inna wersja historii podaje, iż
miało to miejsce na brytyjskiej wyspie Scilly - podobieństwo nazw jest uderzające). Tryggvason został koronowany w 995
roku, a rok później założył Nidaros, które stało się stolicą Norwegii (obecna
nazwa miasta to Trondheim). Ale to już materiał na inną historię...
[1] Skellig Michael: Historical background, źródło: http://www.worldheritageireland.ie/skellig-michael/historical-background/, data odczytu: 09.05.2019
[2] Martyrology of Tallaght, źródło: https://www.catholic.org/saints/saint.php?saint_id=4743, data odczytu: 09.05.2019
[3] Skellig Michael, źródło: https://voicesfromthedawn.com/skellig-michael/, data odczytu: 09.05.2019
[4] Arrival of Vikings, źródło: https://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft1d5nb0gb&chunk.id=d0e2807&toc.id=d0e2502&brand=ucpress, data odcztytu: 09.05.2019
[5] War of the Gaedhil with the Gaill, James Henthorn Todd, wyd. Kraus Reprint, 1965, s. 228.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz